Banqladeşin Keçmiş Baş Naziri Şeyx Hasinaya Ölüm Hökmü

Şeyx Hasina, Banqladeşin keçmiş Baş naziri

Banqladeşin 78 yaşlı keçmiş Baş Naziri Şeyx Hasina, Beynəlxalq Cinayətlər Tribunalı (Dəkkədə yerləşən xüsusi daxili məhkəmə) tərəfindən qiyabi olaraq ölüm hökmünə məhkum edilib. 17 noyabr 2025-ci il tarixində, bazar ertəsi günü çıxarılan hökmdə Hasina, xüsusilə 2024-cü ildə kütləvi tələbə etirazlarının qəddar şəkildə yatırılmasındakı roluna görə insanlığa qarşı cinayətlərdə təqsirli bilinib.

Hakim Qolam Mortuza Mozumderin rəhbərlik etdiyi Tribunal, Hasinanı iğtişaşlar zamanı təhrik, qətl əmri vermək və böyük cinayətlərin qarşısını almamaq daxil olmaqla bir neçə maddə üzrə təqsirli sayıb. Ona ölüm cəzası (Banqladeşdə asılmaqla icra edilir) və əlaqədar cinayətlərə görə paralel olaraq ömürlük həbs cəzası verilib.

Zəmin və Kontekst

Höküm, Hasinanın kəskin zorakılığa çevrilən genişmiqyaslı etirazlar fonunda 2024-cü ilin avqust ayında istefa verməyə məcbur edildikdən və Hindistana qaçdıqdan bir neçə ay sonra verilib. BMT-nin məlumatına görə, 2024-cü il iyulun 15-dən avqustun 5-dək baş verən tələbə nümayişləri nəticəsində 1400-ə qədər etirazçı həlak olub ki, bu da ölkənin 1971-ci ildə müstəqillik qazanmasından bəri ən dəhşətli zorakılıqdır.

Məhkəmənin bu qərarı, Banqladeşdə fevral 2026-cı ilə təyin olunmuş parlament seçkiləri ərəfəsində, Hasinanın "Avami Liq" partiyasının iştirakının qadağan edildiyi dərinləşən siyasi böhran və gərginlik dövrünə təsadüf edir. Hökmün yeni iğtişaşlara səbəb olacağı gözlənilir.

Hasinanın gedişindən bəri 170 milyon əhalisi olan ölkəyə 85 yaşlı Nobel Sülh Mükafatı laureatı Məhəmməd Yunusun rəhbərliyi altında müvəqqəti hökumət başçılıq edir.

Reaksiya və Hüquqi Status

Dövlət tərəfindən təyin olunmuş vəkilin təmsil etdiyi Hasina, Hindistandakı sığınacağından dərhal qərarı pisləyib, hökmü "qərəzli və siyasi motivli", habelə demokratik mandatı olmayan "saxta tribunal" tərəfindən verilmiş "xaricdən planlaşdırılmış" qərar adlandırıb. Dəkkə, Nyu-Dehlidən həm Hasinanın, həm də eyni zamanda qiyabi olaraq ölüm hökmünə məhkum edilmiş keçmiş Daxili İşlər Naziri Əsəduzzaman Xan Kamalı təhvil verməyi tələb edib.

Hökmə qarşı apellyasiya şikayəti verilə bilər. Baxmayaraq ki, məhkəmə prosesi analitiklərin tənqidi ilə üzləşib (xüsusən də iclasların sürəti və qiyabi mühakimə ilə bağlı), Beynəlxalq Böhran Qrupu Hasinanın siyasi səhnəyə qayıtma ehtimalının son dərəcə aşağı olduğunu bildirib.

Əlaqədar qərarlara əsasən, məhkəməyə gələrək bəzi ittihamları qəbul edən keçmiş Polis rəisi Çoudhuri Abdulla Əl-Məmun beş il həbs cəzasına məhkum edilib.