HRW Azərbaycan hakimiyyətini repressiyalara son qoymağa çağırıb

Beynəlxalq insan haqları təşkilatı Human Rights Watch (HRW) Azərbaycanın xaricdə yaşayan hökumət tənqidçilərinin istintaqa və məhkəmələrə çağırılması ilə bağlı son hallardan narahatlığını bildirib. Hüquq müdafiəçiləri hesab edirlər ki, bu cinayət işlərinin siyasi səbəbləri var və onların tənqidi ifadələri ilə əlaqəlidir. HRW Azərbaycan hakimiyyətini ölkə daxilində və xaricdə hökumət tənqidçilərinə qarşı repressiyalara son qoymağa çağırıb.

HRW-nin veb-saytında dərc olunan materialda deyilir ki, Azərbaycan hakimiyyəti xaricdəki müstəqil və tənqidi fəallara qarşı, siyasi motivli görünən ittihamlarla həbs qərarı və məhkəməyə çağırış vərəqələri verməklə, kampaniyasını gücləndirir. Bu qərar mühacirətdə olan jurnalistlərə, fəallara və analitiklərə qarşı yönəlib.

Nəşrdə qeyd olunur ki, bu addımlar həm Azərbaycan daxilində, həm də onun hüdudlarından kənarda fikir ayrılıqlarını yatırtmaq və söz azadlığını məhdudlaşdırmaq üçün uzun müddətdir davam edən strategiyaya uyğundur.

HRW xatırladır ki, noyabrın əvvəlində Azərbaycan Baş Prokurorluğu Binəqədi Rayon Məhkəməsinin mühacirətdə olan və Azərbaycan Cinayət Məcəlləsinin bir neçə maddəsi ilə ittiham olunan bir sıra fəal üçün qiyabi həbs qərarı çıxardığını elan edib. Onların arasında jurnalistlər Sevinc Osmangızı, Qənimət Zahid və Beydulla Manafov; bloger Abid Qafarov; tarixçi Altay Göyüşov; politoloq Ərəstun Oruclu; və "Victor Alexander" YouTube kanalının yaradıcısı Vaqif Allahverdiyev var.

HRW materialında vurğulanır ki, Osmangızı, Qafarov, Oruclu, Allahverdiyev və Göyüşov "kütləvi iğtişaşlara çağırışlar" (Cinayət Məcəlləsinin 220.2-ci maddəsi) və "dövlətə qarşı açıq çağırışlar" (Cinayət Məcəlləsinin 281.2-ci maddəsi) - hökumətin ifadə və yığıncaq azadlığından qanuni istifadəni kriminallaşdırmaq üçün tez-tez istifadə etdiyi cinayətlər üzrə qiyabi istintaq altındadırlar. Manafov eyni "dövlət əleyhinə fəaliyyət" ittihamı ilə (281.2-ci maddə) yanaşı, "milli, irqi, sosial və ya dini ədavəti qızışdırma" (283.1-ci maddə) maddəsi ilə də ittiham olunur.

HRW-nin Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə direktor müavini Georgi Qoqiya qeyd edir: "Bu cinayət araşdırmalarının iddia edilən faktiki əsası qeyri-müəyyən olaraq qalır, lakin aydındır ki, təqib olunanların hamısı Azərbaycan hökumətinin insan haqları pozuntularının kəskin tənqidçiləridir və müntəzəm olaraq internetdə öz narahatlıqlarını ifadə edirlər. Bu hallar, Human Rights Watch-un illərdir ətraflı sənədləşdirdiyi, hakimiyyətin tənqidçiləri susdurmaq üçün cinayət ədliyyə sistemindən sui-istifadə etmək kimi köhnə praktikasını əks etdirir”.

HRW xatırladır ki, 2023-cü ilin noyabrından etibarən Azərbaycan hakimiyyəti jurnalistləri, siyasi fəalları, hüquq müdafiəçilərini və alimləri qondarma maliyyə və digər cinayət ittihamları, o cümlədən qanunsuz sahibkarlıq, çirkli pulların yuyulması, vergidən yayınma və sənədlərin saxtalaşdırılması ilə həbs edir.

Xaricdəki azərbaycanlılara qarşı son təqib dalğası 2025-ci ilin mart ayında mühacirətdə olan bir neçə blogerə qarşı başlanmış çoxsaylı cinayət istintaqlarından sonra gəlir. Onlar dələduzluq, terrorizm, iğtişaşlara təhrik, rəsmi əmrlərə tabe olmamaq və dövlət çevrilişinə cəhd kimi cinayətlərdə ittiham olunublar. O vaxtdan bəri məhkəmələr çoxsaylı həbs qərarı çıxarıb və qiyabi hökmlər verib. HRW-nin məlumatında vurğulanır ki, ən son, sentyabr ayında məhkəmə fransız bloger Məhəmməd Mirzəlini kütləvi iğtişaşlara təhrik də daxil olmaqla bir neçə ittihamla qiyabi olaraq altı il yarım müddətinə azadlıqdan məhrum edib.

HRW nümayəndəsi sonda bildirib: “Azərbaycan hakimiyyəti dərhal bütün siyasi motivli ittihamları ləğv etməli, ölkədə və xaricdə müstəqil səslərə qarşı amansız təqibləri dayandırmalı və söz və birləşmə azadlığına hörmət etmək üçün beynəlxalq öhdəliklərini yerinə yetirməlidir”.