BMT-nin İnsan Haqları Şurasının Yan Tədbiri Rusiyada repressiyaların artdığını vurğulayır

Cenevrə, 23 sentyabr 2025 — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ekspertləri, hüquq müdafiəçiləri və vətəndaş cəmiyyəti liderləri Rusiyada insan haqlarına qarşı təzyiqlərin sürətlə artdığını bildirərək, beynəlxalq ictimaiyyəti vəkilləri, jurnalistləri və fəalları qorumaq üçün təcili tədbirlər görməyə çağırıblar.

“Rusiya Federasiyasında İnsan Hüquqları” adlı tədbir BMT İnsan Hüquqları Şurasının 60-cı sessiyası çərçivəsində Cenevrədə keçirilib. Tədbir Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu (IRFS) və İnsan Hüquqları İnstitutu (IHR) tərəfindən təşkil olunub.

Panelin iştirakçıları:

• Mariana Katsarova, BMT-nin Rusiya Federasiyasında insan hüquqları üzrə xüsusi məruzəçisi;

• Lev Ponomaryov, siyasi və ictimai fəal;

• Vadim Proxorov, siyasi məhbusların müdafiəsi ilə məşğul olan hüquqşünas;

• Violetta Fitsner, OVD-Info təşkilatının beynəlxalq şöbəsinin rəhbəri;

• Emin Hüseynov, jurnalist və İnsan Hüquqları İnstitutunun direktoru.

Onların çıxışları Rusiyada vətəndaş cəmiyyətinin sistemli şəkildə dağıdıldığını və repressiyaların daha sərt formalar aldığını nümayiş etdirdi.

Vadim Proxorov Rusiyada hüquqşünasların qarşılaşdığı təhlükələrin misilsiz dərəcədə artdığını bildirib:

“Rusiyada hüquq müdafiəçisi kimi işləmək bu gün həqiqi qəhrəmanlıq tələb edir. Hüquqşünas hər an axtarışa məruz qala, həbs edilə, uzunmüddətli həbsə atıla, ölkədən çıxışı qadağan edilə və ya peşəsindən məhrum edilə bilər. Buna baxmayaraq, həmkarlarımız azadlıq və ədalət uğrunda mübarizəni davam etdirirlər.”

Violetta Fitsner vəziyyətin miqyasını rəqəmlərlə təsvir edib:

“Rusiyada toplaşmaq azadlığı artıq mövcud deyil. İnsanlar bilirlər ki, küçəyə çıxacaqlarsa, dərhal həbs olunacaqlar. 3800-dən çox insan siyasi motivli cinayət işləri ilə üzləşib, onların min nəfərdən çoxu onlayn ifadələrə, 722 nəfəri isə müharibə əleyhinə fikirlərə görə ittiham olunur. Hakimiyyət etiraz edənləri getdikcə daha çox ‘ekstremist’ və ‘terrorçu’ adlandırır. Beynəlxalq dəstək olmadan çoxlu sayda Rusiya QHT-ləri sadəcə olaraq yaşaya bilməyəcək.”

Emin Hüseynov Rusiyadakı repressiyaların regiona mənfi təsir göstərdiyini qeyd edib:

“Rusiyada repressiyalar artdıqca, bu, qonşularına da təsir edir. 2024-cü ilin dekabrında Rusiya ordusunun Azərbaycan mülki təyyarəsinə zərbəsindən sonra Rusiyada Azərbaycan diasporuna qarşı təzyiqlər kəskin artdı. Azərbaycan vətəndaşlarına qarşı işgəncələr, ayrı-seçkilik və hətta qətllər qeydə alınıb. Eyni zamanda, Azərbaycanda da rus mühacirlərə qarşı oxşar təqiblər müşahidə olunur. Heç kim özünü təhlükəsiz hiss etmir.”

Mariana Katsarova, BMT-nin xüsusi məruzəçisi, repressiyaların “tam miqyasda genişləndiyini” vurğulayıb:

“Vəkillər ön cəbhədədir. Onlar çox vaxt işgəncələrin və qeyri-insani şəraitin yeganə şahidləridir. Mühacirətdə olan təşkilatlara maliyyə dəstəyi, vizalar və qəbul ölkələrində tanınma lazımdır. Əgər insan haqları fəaliyyətini resurssuz qoysaq, vətəndaş cəmiyyətinin öz əsasını dağıdarıq.”

Siyasi fəal Lev Ponomaryov 2026-cı il Dövlət Duması seçkilərinin rejimə qarşı dinc mübarizə üçün bir fürsət olduğunu bildirib:

“Putinin opponentləri bəlkə də yerləri qazanmayacaqlar, amma bu kampaniyadan həqiqəti demək, insanları müharibə və korrupsiyaya qarşı çıxmağa çağırmaq üçün istifadə edəcəklər. Kütləvi etirazlar olmasa da, biz yerli müqavimət formalarını görürük. Seçkilər bu cəsarəti ifadə etmək üçün bir fürsətdir.”

Panel iştirakçıları beynəlxalq təşkilatları və hökumətləri aşağıdakı təcili addımları atmağa çağırıblar:

1. Hüquq müdafiəçilərinə və QHT-lərə birbaşa maliyyə dəstəyi göstərmək;

2. BMT-nin xüsusi məruzəçisinin mandatını uzatmaq və gücləndirmək;

3. Təhlükə altındakı jurnalistlərə və fəallara humanitar vizalar və təhlükəsiz hərəkət imkanı təmin etmək.

Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu (IRFS) və İnsan Hüquqları İnstitutu (IHR) — ifadə azadlığını müdafiə edən, insan haqları pozuntularını sənədləşdirən və regionda ədalətin bərqərar olması üçün çalışan müstəqil təşkilatlardır.